Śmierć jest częścią życia, jednak dla wielu dzieci jest to trudne pojęcie do zrozumienia. Z tego powodu wielu rodziców i opiekunów zastanawia się, w jaki sposób powinni poinformować dzieci o śmierci bliskiej osoby. Poznaj wskazówki, jak rozmawiać z dziećmi o utracie bliskiej osoby i ich uczestnictwie w pogrzebie, dostosowane do różnych grup wiekowych. 

Uniwersalne wskazówki – jak poinformować dzieci o śmierci? 

Odeszła bliska Ci osoba? Ta sytuacja nigdy nie jest prosta, jednak warto wiedzieć, jak poinformować o tym dzieci i w jaki sposób przygotować je do uczestnictwa w pogrzebie. Po pierwsze ważne jest, aby podejść do dziecka szczerze i bezpośrednio. Nie ma potrzeby ukrywać przed dzieckiem prawdy lub używać eufemizmów. Dzieci mają prawo znać prawdę i ukrywanie jej, może tylko wywołać dodatkowe zamieszanie i nieporozumienie w przyszłości. 

Warto jednak dostosować przekazywane informacje do wieku dziecka. Małe dzieci nie rozumieją jeszcze pojęcia śmierci, nie możesz przekazać im informacji tak jak osobom dorosłym. Bardzo ważne jest, aby wyjaśnić zaistniałą sytuację w sposób zrozumiały dla dziecka, używając prostych słów i przykładów. Dowiedz się, jak poinformować dzieci o śmierci w zależności od ich wieku i stopnia rozwoju. 

Dzieci w wieku przedszkolnym (3-5 lat) 

• Zwróć się do dziecka w prosty i zrozumiały sposób, unikając trudnych i abstrakcyjnych pojęć. Możesz na przykład powiedzieć: „Wiesz, dziadek odszedł do nieba i już go z nami nie będzie”. 
• Unikaj stereotypowego myślenia o niebie jako miejscu, gdzie ludzie są cały czas szczęśliwi. Dzieci w tym wieku mają tendencję do traktowania tego jako realnego miejsca, więc mogą być zdezorientowane, że dziadek woli być tam zamiast z nimi. 
• Wyraź swoje uczucia i pozwól dziecku na wyrażenie swoich emocji. Możesz opisać swój smutek i tęsknotę po stracie bliskiej osoby, a następnie wspólnie z dzieckiem przypomnij sobie pozytywne wspomnienia związane ze zmarłą osobą. 
• Pamiętaj, że w tym wieku dzieci nie rozumieją jeszcze znaczenia „na zawsze”. Unikaj wyjaśnień typu „dziadek odszedł na zawsze”. Możesz powiedzieć, że „dziadek już nie wróci”, ale nie zakładaj, że dziecko będzie wiedziało, co to oznacza. 
• Spodziewaj się, że dziecko będzie zadawać pytania w różnych momentach i daj mu możliwość wyrażenia sprzecznych emocji. Bądź gotowy na to, że może powrócić do tematu śmierci w różnych, przypadkowych momentach. 

Dzieci w wieku szkolnym (6-11 lat) 

• Rozmawiaj z dzieckiem w spokojnym i bezpośrednim tonie. Mów mu prawdę o utracie bliskiej osoby i unikaj słów eufemistycznych, takich jak „odejście”. Powiedz prosto, że dana osoba umarła. 
• Bądź gotowy na różne emocje dziecka, takie jak zdenerwowanie, złość, smutek czy poczucie winy. Zachęć dziecko do rozmowy o swoich uczuciach i wyraź klarownie swoje. 
• Uszanuj różne sposoby radzenia sobie z żałobą. Niektóre dzieci będą potrzebowały przestrzeni i czasu dla siebie, inne będą szukać wsparcia i kontaktu z innymi. 
• Postaraj się zapewnić dziecku poczucie bezpieczeństwa i stabilności w trudnej sytuacji. Możesz to zrobić przez trzymanie się stałych rutyn w życiu codziennym. 
• Jeśli dziecko wyraża chęć udziału w pogrzebie, upewnij się, że jest na niego przygotowane. Odpowiednio mu wyjaśnij, co się tam będzie działo, że pogrzeb jest miejscem, w którym ludzie mogą pożegnać się z umarłymi i wyrazić swoje uczucia. 

Młodzież (12-18 lat) 

• Rozmawiaj z młodym człowiekiem w sposób poważniejszy i bardziej dorosły. Unikaj stereotypowych wyjaśnień o niebie czy „odejściu”. Młodzież w tym wieku zrozumie, że osoba umarła. 
• Daj młodzieży przestrzeń, aby wyrażała swoje uczucia i szanuj jej potrzebę prywatności. Nie zmuszaj do rozmowy, ale wyraź gotowość do słuchania, jeżeli będą chcieli porozmawiać. 
• Zachęć do uczestniczenia w pogrzebie, ale bądź gotowy na ewentualne odmowy. Niektórzy młodzi ludzie mogą nie chcieć brać udziału w ceremonii pogrzebowej, a inni mogą potrzebować wsparcia i udziału w tym wydarzeniu. 
• Pamiętaj, że młodzież może być zdezorientowana i nie wiedzieć, jak najlepiej wyrazić swoje uczucia. Zachęć ją do pisania pamiętnika, wyrażania się sztuką lub w inny konstruktywny sposób. 
• Jeśli jest to możliwe, pozwól młodzieży pozostać w kontakcie ze swoimi rówieśnikami, nawet jeśli to oznacza wirtualne spotkania. Wsparcie od przyjaciół może być bardzo ważne w trudnym okresie żałoby. 

Na co warto zwrócić uwagę? 

Niezależnie od wieku dziecka, podczas rozmowy należy pozwolić wyrazić mu swoje emocje. Niektóre dzieci mogą czuć smutek, rozczarowanie lub nawet poczucie winy, inne natomiast mogą być zdezorientowane lub nie rozumieć, co właściwie się dzieje. Dlatego tak ważne jest, aby dać im czas i przestrzeń, by odpowiednio przeżyły te emocje. Bądź obecny i słuchaj, a jeśli dziecko będzie chciało, pozwól mu także płakać lub wyrazić swoje myśli i pytania. 

Należy również uważać na to, aby nie stosować religijnych lub metafizycznych wyjaśnień, jeżeli nie jest się pewnym, czy dziecko je zrozumie. Jeśli rodzina wierzy w życie po śmierci, można wyjaśnić to w prosty sposób, że ta osoba jest teraz w innym miejscu. Warto także pamiętać, aby nie ukrywać wydarzenia przed dziećmi ani nie chronić ich przed uczestniczeniem w uroczystościach pogrzebowych. Dzieci powinny mieć możliwość pożegnania się ze zmarłym na swój sposób.

Podsumowanie

Pamiętaj, że jako rodzic i opiekun, jesteś w stanie zaoferować dzieciom czy młodzieży swoje wsparcie i zrozumienie. Jednak nie jesteś w stanie rozwiązać wszystkich problemów, z jakimi dzieci mogą się zmierzyć po utracie bliskiej osoby. W takich przypadkach warto skorzystać z pomocy specjalisty, aby pomóc dziecku oswoić się z tym trudnym doświadczeniem. 

Podsumowując, poinformowanie dzieci o śmierci jest trudnym zadaniem, ale należy to zrobić w przystępny sposób, dostosowując się do wieku i potrzeb dziecka. Pamiętaj, że każde dziecko może inaczej reagować na utratę bliskiej osoby, dlatego ważne jest, aby być dla niego wsparciem i dawać mu możliwość wyrażania swoich emocji. W przypadku trudności lub stale utrzymującego się poczucia zagubienia u dziecka warto skorzystać z pomocy specjalisty.